原本大学(注音版)(共31页).doc

精选优质文档-倾情为你奉上yuán bn dà xué原本大学dà xué zh dào ，zài míng míng dé ，大学之道，在明明德，zài qn mín ，zài zh yú zhì shàn 。zh在亲民，在止于至善。知zh ér hòu yu dìng，dìng ér hòu néng jìng ，止而后有定，定而后能静，jìng ér hòu néng n ，n ér hòu néng l ，静而后能安，安而后能虑，L ér hòu néng dé 。wù yu bn mò ，虑而后能得。物有本末，shì yu zhng sh，zh su xin hòu ，zé事有终始，知所先后，则jìn dào y 。近道矣。 g zh yù míng míng dé yú tin xià古之欲明明德于天下zh ，xin zhì qí guó ；yù zhì qí guó者，先治其国；欲治其国zh，xin qí qí ji ；yù qí qí ji者，先齐其家；欲齐其家zh ，xin xi qí shn ；yù xi qí shn者，先修其身；欲修其身zh，xin zhèng qí xn ；yù zhèng qí xn者，先正其心；欲正其心zh ，xin chéng qí yì ；yù chéng qí yì者，先诚其意；欲诚其意zh ，xin zhì qí zh ；zhì zh zài gé者，先致其知；致知在格wù 。物。 wù gé ér hòu zh zhì ，zh zhì ér物格而后知至，知至而hòu yì chéng，yì chéng ér hòu xn zhèng ，后意诚，意诚而后心正，xn zhèng ér hòu shn xi，shn xi ér hòu心正而后身修，身修而后ji qí ，ji qí ér hòu guó zhì ，guó家齐，家齐而后国治，国zhì ér hòu tin xià píng 。治而后天下平。 zì tin z y zhì yú shù rén ，y自天子以至于庶人，壹shì ji y xi shn wéi bn。qí bn luàn是皆以修身为本。 其本乱ér mò zhì zh ，fu y ，qí su hòu而末治者，否矣，其所厚zh báo ，ér qí su báo zh hòu ，wèi者薄，而其所薄者厚，未zh yu y ！c wèi zh bn ,c wèi zh之有也！此谓知本,此谓知zh zhì y 。之至也。 su wèi chéng qí yì zh ，wú zì q所谓诚其意者，毋自欺y ，rú wù è xiù ， rú hào ho sè，也，如恶恶臭，如好好色，c zh wèi zì qin ，gù jn z bì shèn此之谓自谦，故君子必慎qí dú y 。xio rén xián j wéi bù shàn ，其独也。小人闲居为不善，wú su bù zhì ，jiàn jn z ér hòu yàn无所不至。见君子而后厌rán ，yn qí bù shàn ér zhù qí shàn 。然，掩其不善而著其善。rén zh shì j ，rú jiàn qí fèi gn rán ，人之视己，如见其肺肝然，zé hé yì y？c wèi chéng yú zhng，则何益矣？此谓诚于中，xíng yú wài，gù jn z bì shèn qí dú形于外，故君子必慎其独y 。zng z yu ：“shí mù su shì ，也。曾子曰：“十目所视，shí shu su zh ，qí yán h ！”fù rùn十手所指，其严乎！”富润w ，dé rùn shn，xn gung t pán ，屋，德润身，心广体胖，gù jn z bì chéng qí yì 。故君子必诚其意。sh yún ：“zhn b qí yù ，lù诗云：“瞻彼淇澳，菉zhú y y 。yu fi jn z ，rú qi竹猗猗。有斐君子，如切rú cu ，rú zhuó rú mó 。sè x xiàn如磋，如琢如磨。瑟兮僩x ，hè x xun x 。yu fi jn z ，兮，赫兮喧兮。有斐君子，zhng bù k xun x！”rú qi rú cu终不可喧兮！”如切如磋zh ，dào xué y ；rú zhuó rú mó zh ，者，道学也；如琢如磨者，zì xi y ；sè x xiàn x zh ，xún自修也；瑟兮僩兮者，恂lì y ；hè x xun x zh ，wi yí栗也；赫兮喧兮者，威仪y ；yu fi jn z ，zhng bù k xun也；有斐君子，终不可喧x zh，dào shèng dé zhì shàn ，mín zh兮者，道盛德至善，民之bù néng wàng y 。不能 忘 也。sh yún ：“w h，qián wáng bù诗云：“於戏，前王不wàng！”jn z xián qí xián ér qn qí忘！”君子贤其贤而亲其qn，xio rén lè qí lè ér lì qí lì ，亲，小人乐其乐而利其利，c y mò shì bù wàng y。kng gào yu：此以没世不忘也。康诰曰：“kè míng dé 。” tài jiá yu ：“ gù“克明德。”大甲曰：“顾shì tin zh míng mìng。”dì din yu：“kè諟天之明命。”帝典曰：“克míng jùn dé。”ji zì míng y 。明峻德。”皆自明也。tng zh pán míng yu：“gu rì xn，汤之盘铭曰：“苟日新，rì rì xn， yòu rì xn 。”kng gào yu ：日日新，又日新。”康诰曰：“zuò xn mín 。”sh yu：“zhu su“作新民。”诗曰：“周虽jiù bng，qí mìng wéi xn。”shì gù旧邦，其命惟新。” 是故jn z wú su bù yòng qí jí 。君子无所不用其极。 Sh yún ：“bng j qin l ，wéi诗云：“邦畿千里，惟mín su zh。”sh yún ：“mián mán huáng民所止。”诗云：“缗蛮黄nio，zh yú qi yú 。”z yu ：“yú鸟，止于丘隅。”子曰：“于zh ，zh qí su zh ，k y rén ér止，知其所止，可以人而bù rú nio h ！”sh yún ：“mù mù不如鸟乎！”诗云：“穆穆wén wáng，w qì x jìng zh！”wéi rén文王，於缉熙敬止！”为人jn ，zh yú rén ；wéi rén chén ，zh君，止于仁；为人臣，止yú jìng ；wéi rén z ，zh yú xiào ；于敬；为人子，止于孝；wéi rén fù ，zh yú cí ；y guó rén为人父，止于慈；与国人jio ，zh yú xìn 。z yu ：“tng交，止于信。 子曰：“听sòng，wú yóu rén y ，bì y ，sh讼，吾犹人也。必也，使wú sòng h ！”wú qíng zh ，bù dé jìn无讼乎！”无情者，不得尽qí cí ， dà wèi mín zhì ，c wèi zh其辞，大畏民志。此谓知bn 。本。su wèi xi shn zài zhèng qí xn zh，所谓修身在正其心者，shn yu su fèn zhì ，zé bù dé qí zhèng；身有所忿懥，则不得其正；yu su kng jù，zé bù dé qí zhèng ；有所恐惧，则不得其正；yu su hào yào，zé bù dé qí zhèng ；有所好乐，则不得其正；yu su yu huàn，zé bù dé qí zhèng。有所忧患，则不得其正。 xn bù zài yn ，shì ér bú jiàn ，tng心不在焉，视而不见，听ér bù wén ，shí ér bù zh qí wèi 。而不闻，食而不知其味。 c wèi xi shn zài zhèng qí xn 。此谓修身在正其心。su wèi qí qí ji zài xi qí shn所谓齐其家在修其身zh ： rén，zh qí su qn ài ér pì者：人，之其所亲爱而辟yn ，zh qí su jiàn wù ér pì yn ，焉，之其所贱恶而辟焉，zh qí su wèi jìng ér pì yn ，zh qí之其所畏敬而辟焉，之其su i jn ér pì yn ，zh qí su áo所哀矜而辟焉，之其所敖duò ér pì yn。gù ho ér zh qí è ，惰而辟焉。故好而知其恶，wù ér zh qí mi zh，tin xià xin y！恶而知其美者，天下鲜矣！ gù yàn yu zh yu：“rén mò zh qí z故谚有之曰：“人莫知其子zh è ，mò zh qí miáo zh shuò。”c之恶，莫知其苗之硕。”此wèi shn bù xi，bù k y qí qí ji 。谓身不修，不可以齐其家。 su wèi zhì guó bì xin qí qí ji所谓治国必先齐其家zh ，qí ji bù k jio， ér néng jiào者，其家不可教，而能教rén zh ，wú zh 。gù jn z bù ch人者，无之。故君子不出ji ，ér chéng jiào yú guó 。家，而成教于国。xiào zh，su y shì jn y ；tì孝者，所以事君也；弟zh ，su y shì zhng y ；cí zh ，者，所以事长也；慈者，su y sh zhòng y 。所以使众也。kng gào yu：“rú bo chì z 。”康诰曰：“如保赤子。”xn chéng qiú zh ，su bù zhòng， bù yun心诚求之，虽不中，不远y。wèi yu xué yng z ér hòu jià zh矣。未有学养子而后嫁者y 。y ji rén ，y guó xng rén ；也。一家仁，一国兴仁；y ji ràng ，y guó xng ràng；y rén一家让，一国兴让；一人tn lì ，y guó zuò luàn ；qí j rú贪戾，一国作乱；其机如c 。c wèi y yán fèn shì ，y rén此。此谓一言偾事，一人dìng guó。yáo shùn shuài tin xià y rén ，定国。尧舜帅天下以仁，ér mín cóng zh；jié zhòu shuài tin xià y而民从之；桀纣帅天下以bào，ér mín cóng zh；qí su lìng fn暴，而民从之；其所令反qí su hào ，ér mín bù cóng 。shì gù其所好，而民不从。是故jn z yu zh j ér hòu qiú zh rén ，君子有诸己而后求诸人，wú zh j ér hòu fi zh rén 。su cáng无诸己而后非诸人。所藏h shn bù shù ，ér néng yù zh rén zh ，乎身不恕，而能喻诸人者，wèi zh yu y 。gù zhì guó zài qí qí未之有也。故治国在齐其ji 。家。sh yún ：“táo zh yo yo ，qí诗云：“桃之夭夭，其yè zhn zhn；zh z yú gu ，yí qí叶蓁蓁；之子于归，宜其ji rén 。”yí qí ji rén ，ér hòu k家人。”宜其家人，而后可y jiào guó rén 。sh yún ：“yí xing yí以教国人。诗云：“宜兄宜dì 。”yí xing yí dì ，ér hòu k y弟。”宜兄宜弟，而后可以jiào guó rén。sh yún：“qí yí bù tè ，教国人。诗云：“其仪不忒，zhèng shì sì guó 。”qí wéi fù z xing dì正是四国。”其为父子兄弟zú f ，ér hòu mín f zh y 。c足法，而后民法之也。此wèi zhì guó zài qí qí ji 。谓治国在齐其家。su wèi píng tin xià zài zhì qí guó所谓平天下在治其国zh ： shàng lo lo ，ér mín xng xiào ；者：上老老，而民兴孝；shàng zhng zhng，ér mín xng tì ； shàng xù上长长，而民兴弟；上恤g ，ér mín bù bèi ，shì y jn z孤，而民不倍。是以君子yu xié j zh dào y 。su wù yú shàng，有絜矩之道也。所恶于上，wú y sh xià；su wù yú xià ，wú毋以使下；所恶于下，毋y shì shàng；su wù yú qián ，wú y以事上；所恶于前，毋以xin hòu ；su wù yú hòu ，wú y cóng先后；所恶于后，毋以从qián ；su wù yú yòu ，wú y jio yú前；所恶于右，毋以交于zu ；su wù yú zu，wú y jio yú左；所恶于左，毋以交于yòu：c zh wèi xié j zh dào 。右：此之谓絜矩之道。sh yún ：“lè zh jn z ，mín诗云：“乐只君子，民zh f m 。”mín zh su hào hào zh ，之父母。”民之所好好之，mín zh su wù wù zh ，c zh wèi mín民之所恶恶之，此之谓民zh f m 。sh yún ：“jié b nán之父母。 诗云：“节彼南shn，wéi shí yán yán，hè hè sh yn，山，维石岩岩，赫赫师尹，mín jù r zhn。”yu guó zh bù k y民具尔瞻。”有国者不可以bù shèn，pì ，zé wéi tin xià lù y。不慎，辟，则为天下僇矣。sh yún：“yn zh wèi sàng sh ，诗云：“殷之未丧师，kè pèi shàng dì；yí jiàn yú yn ，jùn克配上帝；仪监于殷，峻mìng bù yì 。”dào dé zhòng zé dé guó ，命不易。”道得众则得国，sh zhòng zé sh guó 。shì gù jn z xin失众则失国。是故君子先shèn h dé。yu dé c yu rén ，yu慎乎德。有德此有人，有rén c yu t ，yu t c yu cái ，人此有土，有土此有财，yu cái c yu yòng 。dé zh ，bn y ，有财此有用。 德者，本也，cái zh ，mò y 。wài bn nèi mò，财者，末也。外本内末，zhng mín sh duó。shì gù cái jù zé mín争民施夺。 是故财聚则民sàn ，cái sàn zé mín jù 。shì gù yán散，财散则民聚。是故言bèi ér ch zh ，yì bèi ér rù ；huò悖而出者，亦悖而入；货bèi ér rù zh ，yì bèi ér ch 。悖而入者，亦悖而出。 kng gào yu：“wéi mìng bù yú康诰曰：“惟命不于cháng！”dào shàn zé dé zh ，bù shàn zé常！”道善则得之，不善则sh zh y 。ch sh yu ：“ch guó wú失之矣。楚书曰：“楚国无y wéi bo，wéi shàn y wéi bo。”jiù以为宝，惟善以为宝。”舅fàn yu ：“wáng rén wú y wéi bo ，rén犯曰：“亡人无以为宝，仁qn y wéi bo 。”qín shì yu ：“ruò亲以为宝。” 秦誓曰：“若yu y jiè chén，duàn duàn x，wú t有一介臣，断断兮，无他jì ，qí xn xi xi yn ，qí rú yu技，其心休休焉，其如有róng yn。rén zh yu jì ，ruò j yu容焉。人之有技，若己有zh ；rén zh yàn shèng ，qí xn hào zh 。之；人之彦圣，其心好之。bù chì ruò zì qí ku ch ，shí néng róng不啻若自其口出，实能容zh ，y néng bo w z sn lí mín ，之。以能保我子孙黎民，shàng yì yu lì zi。rén zh yu jì ，尚亦有利哉。人之有技，mào jí y wù zh ，rén zh yàn shèng ，媢疾以恶之，人之彦圣，ér wéi zh b bù tng ，shí bù néng róng，而违之俾不通，实不能容，y bù néng bo w z sn lí mín ，yì以不能保我子孙黎民，亦yu dài zi 。”曰殆哉。”wéi rén rén fàng liú zh ，bng zh sì唯仁人放流之，迸诸四yí ， bù y tóng zhng guó。c wèi wéi夷，不与同中国。此谓唯rén rén wéi néng ài rén ，néng wù rén 。仁人为能爱人，能恶人。jiàn xián ér bù néng j ，j ér bù néng见贤而不能举，举而不能xin ，mìng y ；jiàn bù shàn ér bù néng先，命也；见不善而不能tuì ，tuì ér bù néng yun ，guò y 。退，退而不能远，过也。hào rén zh su wù，wù rén zh su hào ，好人之所恶，恶人之所好，shì wèi fú rén zh xìng，zi bì dài fú是谓拂人之性，灾必逮夫shn。 shì gù jn z yu dà dào ，bì身。 是故君子有大道，必zhng xìn y dé zh ，jio tài y sh zh 。忠信以得之，骄泰以失之。shng cái yu dà dào，shng zh zh生财有大道，生之者zhòng，shí zh zh gu ，wéi zh zh jí ，众，食之者寡，为之者疾，yòng zh zh sh，zé cái héng zú y。用之者舒，则财恒足矣。 rén zh ycái f shn ，bù rén zh y仁者以财发身，不仁者以shn f cái 。wèi yu shàng ho rén ，ér身发财。未有上好仁，而xià bù hào yì zh y ，wèi yu hào yì ，下不好义者也，未有好义，qí shì bù zhng zh y ，wèi yu f kù其事不终者也，未有府库cái ，fi qí cái zh y。mèng xiàn z财，非其财者也。孟献子yu ：“xù m shèng，bù chá yú j tún ，曰：“畜马乘，不察于鸡豚，fá bng zh ji ，bù xù niú yáng ，bi伐冰之家，不畜牛羊，百shèng zh ji ，bù xù jù lin zh chén ，乘之家，不畜聚敛之臣，y qí yu jù lin zh chén ，nìng yu dào与其有聚敛之臣，宁有盗chén 。”c wèi guó bù y lì wéi lì ，臣。”此谓国不以利为利，y yì wéi lì y 。zhng guó ji ér wù以义为利也。长国家而务cái yòng zh，bì zì xio rén y 。b财用者，必自小人矣。彼wéi shàn zh ，xio rén zh sh wèi guó ji ，为善之，小人之使为国家，zi hài bìng zhì 。su yu shàn zh ，yì菑害并至。虽有善者，亦wú rú zh hé y 。c wèi guó bù y无如之何矣。此谓国不以lì wéi lì ，y yì wéi lì y 。利为利，以义为利也。专心-专注-专业